En savoir plus
Sztetl byl w XVIII i XIX wieku domem dla dwoch trzecich Zydow w Europie Wschodniej, przez dlugi czas jednak pozostawal jednym z najbardziej zaniedbanych i niezrozumianych rozdzialow zydowskiej historii. Tym razem czytelnik otrzymuje pierwsza spoleczna, gospodarcza i kulturowa historie sztetlu i jego mieszkancow. Podwazajac powszechny stereotyp, ukazujacy sztetl jako zapadla wies, nekana bieda i pogromami, Yohanan Petrovsky-Shtern udowadnia, ze w swoich najlepszych latach, od ostatniej dekady XVIII wieku do lat czterdziestych XIX wieku, sztetl byl kwitnaca spolecznoscia Zydow, prezna jak zadna inna w Europie.
Petrovsky-Shtern wskrzesza zlote lata sztetlu, przygladajac sie jego licznym przykladom przez pryzmat nigdy dotad niewykorzystywanych bogatych materialow archiwalnych. Sztetl mozna zdefiniowac jako prywatne polskie miasto bedace wlasnoscia katolickiego magnata, podporzadkowane administracji carskiego imperium i uzaleznione gospodarczo od dzialalnosci Zydow. Petrovsky-Shtern uzasadnia, ze sukces sztetlu jako miasta targowego, podobnie jak jego ostateczny upadek, byl rezultatem tej wlasnie szczegolnej pozycji w trojkacie wladzy. Autor rekonstruuje wielobarwna mozaike spoleczna sztetlu, opisujac najpierw jak rosyjscy urzednicy starali sie umiejscowic sztetle na mapie imperium i jak wygladala dalekosiezna dzialalnosc handlowa zydowskich kupcow, sprowadzajacych towary z Francji, Austrii, Prus, a nawet z imperium osmanskiego. Nastepnie przedstawia zycie rodzinne Zydow w sztetlu, ich mieszkania, kramy i karczmy, ksiazki i zycie religijne oraz tetniacy zyciem rynek z polska szlachta, ukrainskim chlopstwem i rosyjska policja w tle.
Ta pelna niuansow opowiesc, zilustrowana oryginalnymi zdjeciami archiwalnymi i reprodukcjami dziel sztuki, ukazuje sztetl w zupelnie nowym swietle, odkrywajac trwajacy do dzis wplyw jego zlotych lat na kolektywna pamiec Zydow.
