Read more
Orta Asya, nedeni nasili bir tarafa, yüzyillardir ilgilerimizin zayifligindan küllendirdigimiz, sinirlari icinde ne olup bittigiyle pek de ilgilenmedigimiz, fizik uzakligini neredeyse kalb uzakliga da dönüstürmüs oldugumuz cografya. Kitabin yazarlari olan Edward Denison Ross ve Francis Henry Skrine iki müstesrik. Skrine siyas tutumu itibariyle tam da tasavvurlarimizda olan tanimiyla özdeslestirebilecegimiz bir Smüstesrik iken, Ross, Arapca, Farsca, Urduca, Cince ve Ruscanin yanisira tüm Türk dillerine vakif dikkate deger bir dilbilimcidir. Ve esere deger katan da, özellikle Rossun bu özelligidir. Cünkü baslangicindan yakin bir tarihe ondokuzuncu yüzyilin sonlarina kadar Orta Asya Türk hanliklari tarihinin kaynaklari önemli ölcüde Ruscada, Cincede, Urducada ve Ort Asya Türkce lehcelerindedir Özbekcede, Kazakcada, Kirgizcada vd..
Önceki yüzyillarda Rus topraklari Türk ve Mogol akinlarina hedef olurken, ondokuzuncu yüzyilin ortalarindan itibaren Orta Asya Rus isgalinin hedefi olmustur. Dolayisiyla Rus ve Orta Asya Türk tarihi birbiri icine gecmis iki tarihtir. Diger taraftan, Türkler anayurtlari olan, Altay Daglarinin dogusundaki Ötükenden bugünkü Mogolistandaki Orhun nehri havzasi ve batisi batiya dogru göc edip kök saldiklari Orta Asyayi Türkistan eylediklerinde cok gecmeden hicri birinci yüzyil ortalarindan itibaren Islamla tanisirlar ve kendi özlerini dönüstürerek Islamin bayraktarligini üstlenirler. Ve dolayisiyla Islam tarihi daha en basindan itibaren Orta Asya Türk tarihiyle icli dislidir. Böyle olunca, saglam ve saglikli kaynaklardan Orta Asya tarihini okumak ve ögrenmek daha bir önem ve anlam kazanmaktadir.
Köklerimizin uzandigi bu binlerce kilometre uzaktaki, milyonlarca kilometrekarelik cografyanin özet bir tarihcesinin oraya olan ilgimizi beslemesini, yogunlastirmasini, o ilgiye öz kazandirmasini umuyoruz; ilgimiz ister bu cografyanin kendisine, isterse üzerinde olusmus ve az ya da cok izleri görünür olan medeniyet ve kültüre ve isterse de üzerinde yasamis ve yasamakta olan topluluklara olsun, bunu umuyor, arzu ediyoruz.
