Akcja "Wisla"

Operacja "Wisla" w ogniu polemik i kontrowersji
Na przelomie lat 1946-1947 sytuacja w poludniowo-wschodniej Polsce daleka byla od stabilizacji. Wsie ukrainskie w dalszym ciagu stanowily zaplecze UPA. Najgorzej bylo w Bieszczadach i na Pogorzu Przemyskim. Ocena Sztabu Generalnego WP byla jednoznaczna: "[...] Na terenie powiatow przemyskiego, sanockiego i leskiego wiekszosc ludnosci ukrainskiej i mieszanej wspolpracuje z bandami UPA". Ukraincy stanowili na tych obszarach 85 proc. mieszkancow.
Dzialaniom OUN-UPA sprzyjal gorzysty, silnie zalesiony teren, slabo rozwiniete sieci drog, a w zasadzie ich brak, a takze mala liczba osrodkow miejskich i garnizonow wojskowych. UPA zbudowala tam siec bunkrow, kryjowek, w ktorych rozlokowano sklady materialowe oraz szpitale. Sotnie "Chrina", "Bira" i "Stacha" czuly sie tu jak prawowici gospodarze, nie bardzo przejmujac sie istnieniem panstwa polskiego.
Dorazne dzialania, podjete przez grupe operacyjna oddzialow WP i KBW, nie przyniosly oczekiwanych rezultatow. By skonczyc z OUN-UPA, postanowiono polaczyc zmasowana operacje przeciwko oddzialom UPA z przesiedleniem ludnosci ukrainskiej na Ziemie Zachodnie i Polnocne. W tym celu powolano Grupe Operacyjna "Wisla".
Historycy ukrainscy chca wyizolowac akcje "Wisla" z calego procesu dziejowego lat czterdziestych i stosunkow polsko-ukrainskich. Nazywaja ja "zbrodnia komunistyczna", "czystka etniczna", a nawet ludobojstwem. Twierdza, jak pisze Roman Drozd, ze "Ukraincow ukarano dlatego, ze byli i chcieli byc Ukraincami". Nie chca za to przyznac, ze ich pobratymcy wymordowali Polakow na Wolyniu tylko dlatego, ze byli Polakami.
Gen. Stefan Mossor, wybitny teoretyk sztuki wojennej, opracowujac koncepcje operacji "Wisla", bral pod uwage doswiadczenia II Rzeczypospolitej i praktyke Korpusu Obrony Pogranicza. Obowiazujace wtedy prawo zezwalalo na wysiedlenie ze strefy przygranicznej kazdego obywatela, ktorego wladze uznaly za "niepozadanego ze wzgledu na bezpieczenstwo granic panstwa". Akcja "Wisla" miala zatem przedwojenna podstawe prawna. Z komunizmem nie miala ona nic wspolnego.
Nie jest prawda, ze Polska, dokonujac przesiedlenia Ukraincow, zlamala prawo miedzynarodowe. Mitem jest, ze podczas akcji "Wisla" Wojsko Polskie zabilo kilka tysiecy osob. Mitologizacji ulegl rowniez oboz filtracyjny w Jaworznie, do ktorego kierowano Ukraincow i Lemkow podejrzewanych o przynaleznosc do OUN-UPA.
Oceniajac operacje "Wisla", zgodzic sie trzeba natomiast, ze w jednym przypadku popelniono blad. Lemkow Rusinow ze srodkowej i zachodniej Lemkowszczyzny nie nalezalo przesiedlac, ale otoczyc opieka.
O tych wszystkich waznych, a czesto pomijanych i kontrowersyjnych sprawach pisze w swej najnowszej ksiazce Marek Koprowski. Szeroko ujete konteksty i polemiki wzbogaca omowieniem praktycznie zapomnianej akcji "H-T" oraz biogramami najwiekszych ukrainskich zbrodniarzy.
Marek Koprowski jest jednym z najciekawszych polskich popularyzatorow historii.
"Do Rzeczy"
Marek A. Koprowski
Pisarz, dziennikarz, historyk zajmujacy sie tematyka wschodnia i losami Polakow na Wschodzie. Plonem jego wypraw i poszukiwan jest wiele ksiazek, z czego kilkanascie ukazalo sie nakladem Wydawnictwa Replika. Za serie Wolyn. Epopeja polskich losow 1939-2013 otrzymal Nagrode im. Oskara Haleckiego w kategorii "Najlepsza ksiazka popularnonaukowa poswiecona historii Polski w XX wieku". Jest tez laureatem nagrody "Polcul - Jerzy Bonicki Fundation" za dzialalnosc na rzecz utrzymania kultury polskiej na Wschodzie.

Product details

• Authors: Marek A. Koprowski
• Publisher: Replika
• Languages: Polish
• Product format: Paperback / Softback
• Released: 01.01.2017
• No. of pages: 373
• Weight: 460 g
• Subject: Humanities, art, music > History