Read more
W biografii artystycznej Aleksandra Fredry mozna wyodrebnic dwa okresy, oddzielone prawie pietnastoletnim milczeniem spowodowanym nieprzychylnym nastawieniem krytyki literackiej. W pierwszym, ktorego koniec datuje sie na rok okolo 1840, powstaly wystawione za zycia pisarza i do dzis najbardziej znane komedie, takie jak Maz i zona, Damy i huzary, Sluby panienskie, czyli Magnetyzm serca, Pan Jowialski czy Zemsta. W drugim natomiast, rozpoczynajacym sie okolo 1854 roku, Fredro napisal utwory, ktore pojawily sie na scenie dopiero po jego smierci, m.in. Wielki czlowiek do malych interesow, Swieczka zgasla, Teraz.
Niniejszy wybor odzwierciedla ten podzial i ukazuje specyfike obu okresow tworczych. W ksiazce znalazly sie wszystkie wymienione wyzej dziela. We Wstepie Marian Ursel analizuje najwazniejsze cechy formalne oraz tematy Fred rowskich komedii.
Odnosze wrazenie, ze ciagle jestesmy jak z Fredry, z tej samej spolecznosci, mentalnosci. Chociaz bardzo chcemy byc obywatelami swiata, to tkwimy w naszym rodzimym zascianku. Fredro pozostawil partytury brzmien naszego charakteru narodowego.
Anna Augustynowicz, rezyserka teatralna
Autor Zemsty zawsze lubil patrzec na produkcje blaznow w cyrku. Jakby wiedzac, ze poczatki teatru i poczatki cyrku z jednego korzenia wyrastaja (...).
Adam Grzymala-Siedlecki
Fredro uwazal dobrych aktorow za wspoltworcow sukcesu teatralnego. W Nienawisci mezczyzn, pierwotnej redakcji Slubow panienskich, zanotowal w tekscie pobocznym: "ten niemy monolog zostawia sie talentowi aktora". Niemy monolog! Talentowi aktora! - to mowi samo za siebie.
Ze Wstepu Mariana Ursela
Aleksander Fredro (1793-1876) - zwiazany ze Lwowem, jeden z najwybitniejszych polskich komediopisarzy, siegajacy rowniez po inne formy wypowiedzi literackiej, m.in. ballade, poemat, bajke, przyslowie czy aforyzm. Autor pisanego w latach 1844-1846 pamietnika Trzy po trzy, w ktorym zawarl wspomnienia z czasow sluzby w armii Ksiestwa Warszawskiego i w wojsku Napoleona. Tworzyl w epoce zdominowanej przez romantykow, ale jego dzielo nosi cechy poznego klasycyzmu. Ze wzgledu na mistrzowskie wykorzystanie jezyka, komizm sytuacyjny oraz zapadajace w pamiec kreacje bohaterow jego komedie do dzis sa chetnie grywane; staly sie takze podstawa kilku scenariuszy filmowych.
Marian Ursel (1950) - profesor nauk humanistycznych, kierownik Zakladu Historii Literatury Romantyzmu w Instytucie Filologii Polskiej Uniwersytetu Wroclawskiego, rektor Karkonoskiej Panstwowej Szkoly Wyzszej w Jeleniej Gorze. Opublikowal m.in. Bajkopisarstwo Aleksandra Fredry (1980), O wierszach Aleksandra Fredry (1992), Fredrowskie teatralizacje. Studia i szkice (1994), Romantyzm (2000), Aleksander Fredro. Na scenie zycia i teatru (2009), Romantycy i okolice smierci (2011).
Biblioteka Narodowa, seria I, numer 325
