Read more
Ksiazka Franza Neumanna jest klasycznym studium ustroju Trzeciej Rzeszy. To pierwsza, a zarazem klasyczna analiza ustroju politycznego, gospodarczego i spolecznego III Rzeszy. Jej fenomen polega na tym, ze ksiazka powstala poza Niemcami, a autor korzystal tylko z dostepnych dokumentow i obejmuje ona okres do 1944 roku. Jej najnowsze wydanie pochodzi z wiosny 1944 roku. Zatem autor w chwili publikacji swojej pracy nie znal wyniku wojny.
Trzecia Rzesza, tytulowy Behemot to pole rozgrywki pomiedzy czterema osrodkami wladzy (partia nazistowska, administracja panstwowa, sily zbrojne, wielki biznes).
Autor ksiazki byl prawnikiem i politologiem, a w Republice Weimarskiej zajmowal sie prawem pracy. Behemot to znakomite opracowanie prawodawstwa, zagadnien konstytucyjnych i praktyki prawnej nazistowskich Niemiec, zawierajace takze krytyczne omowienia i analizy aktualnych do dzisiaj koncepcji teoretyczno-prawnych (Hans Kelsen, Carl Schmitt). Mozna by powiedziec, ze wspolczesni historycy "mysla Neumannem".
Ze wstepu Petera Hayesa:
Bezposrednio po wojnie, gdy Neumann byl czlonkiem zespolu prokuratorskiego przygotowujacego procesy glownych zbrodniarzy wojennych w Norymberdze, Behemot wywarl wplyw zarowno na koncepcje amerykanskiej czesci aktu oskarzenia, jak i na sposob uporzadkowania dokumentow procesowych. "Spisek" w celu popelnienia zbrodni przeciw pokojowi i przeciw ludzkosci.
(...)
W 1948 r. Franz Neumann rozpoczal prace na Uniwersytecie Columbia w Nowym Jorku, gdzie spotkal mlodego studenta Raula Hilberga, na ktorym ogromne wrazenie zrobil fakt, iz Behemot skupial sie na machinie wladzy nazistowskiej i sposobach, w jakie istniejace wczesniej struktury oddaly swoje zdolnosci i doswiadczenie sluzbie zbrodni. Po ukonczeniu pracy magisterskiej, ktorej promotorem byl Neumann, opisujacej role administracji niemieckiej w eksterminacji Zydow europejskich, Hilberg poprosil go, by zostal tez promotorem jego rozprawy doktorskiej, ktora miala byc jeszcze obszerniejszym studium, obejmujacym partie nazistowska, biznes oraz sily zbrojne. Profesor Neumann wyrazil zgode, przestrzegajac, ze podjecie tego tematu oznacza zawodowe samobojstwo, nie ma bowiem zbyt wielu zainteresowanych ta kwestia. Neumann zginal w wypadku samochodowym w 1954 r., rok przed zakonczeniem przez Hilberga pracy nad doktoratem, nigdy wiec nie dowiedzial sie, ze Behemot stal sie inspiracja monografii opublikowanej pod tytulem Zaglada Zydow europejskich - monumentalnego dziela, wydanego pierwotnie w 1961 r., ktore ostatecznie przyjeto jako podstawowy tekst w historiografii Zaglady. Neumann nie dozyl rowniez innych dziel o trwalej wartosci inspirowanych Behemotem:
Timothy Mason wykazal "prymat polityki" w nazizmie (formula, na ktora Neumann zwrocil uwage jako pierwszy),
William Sheridan Allen uzyl Neumannowskiej definicji pojecia atomizacji, by wyjasnic nazyfikacje spoleczenstwa niemieckiego,
Martin Broszat opisal brak spojnosci w ideologii nazistowskiej,
Hans Mommsen rozwinal funkcjonalistyczne wyjasnienie polityki nazistowskiej,
Peter Huttenberger akcentowal "polikratyczny" charakter rzadow nazistowskich itd.
(...)
