Read more
Ksiazka, ktora przedkladam Czytelnikowi, jest praca w toku, jej skonczonosc chcialbym traktowac wylacznie w kategoriach kompozycyjnych. Od ponad dwudziestu lat powtarzam pytania o to, jak podroz pociagiem zapisuje sie (jest zapisywana) jako szczegolny typ doswiadczenia, jak kolej przeorganizowala swiat zewnetrzny i jak wniknela do naszych przestrzeni symbolicznych. Interesuja mnie ludzie i pociagi. Bohaterami moich opowiesci sa podrozni, pasazerowie, turysci, tulacze, emigranci, postacie prawdziwe i wymyslone. Interesuje mnie ich przemieszczanie sie i to, jak podrozne doznania i wrazenia ksztaltowane sa przez stacje kolejowe i wagony.
W ksiazce poruszam sie po okresie niemal dwoch wiekow, data poczatkowa czyniac narodziny kolejnictwa (otwarcie linii Liverpool - Manchester we wrzesniu 1830 roku), a koncowa - sierpien 2013 roku i zaprzestanie wydawania rozkladu jazdy Thomas Cook European RaiI Timetable. Sadze, ze takie ramy czasowe maja mocne uzasadnienie. Wyjasnienia wymaga przestrzen ksiazki, to jest odwzorowana w szkicach geografia literacka. Programowo i konsekwentnie przekraczam w nich bowiem granice kultury polskiej, pisze wprawdzie najwiecej o rodzimej, nadwislanskiej nowoczesnosci, ale jej nie wyodrebniam i nie izoluje z szerszego europejskiego kontekstu. Czy tak wolno mi bylo zrobic? Usprawiedliwienie tej decyzji lacze z dosc banalna obserwacja, ze trudno zamykac sie w granicach kultury narodowej, gdy w analizowanym okresie z wielu stron dzialaly na nia prady transkulturowe. Drogi zelazne byly najpowazniejszym wyzwaniem rzuconym temu, co lokalne, nic torow spajala rozne miejsca, ulatwiajac nie tylko przeplyw ludzi i towarow, ale tez - idei i obrazow. XIX-wieczna siec kolejowa przyspieszyla i uwielokrotniala wymiane kulturowa, mnozac zastepy posrednikow i lacznikow, wyksztalconych i wielojezycznych kosmopolitow. Kultura ostatnich dwoch stuleci wydala pokolenia tlumaczy, budujacych prawdziwe metaforyczne mosty miedzy rozmaitymi spolecznosciami.
Wojciech Tomasik
