Read more
Türklerin Islamiyeti kabul edip Müslüman olmalarindan sonra 11. yüzyildan 20. yüzyil baslarina kadar devam eden tekkelerde mutasavviflar, medreselerde ise bilginler araciligiyla ortaya konan ürünler, din-tasavvuf bir karakter tasiyordu. Tekkelerin bir bölümü genis kitleleri etkileyerek gelisip yayildi. Büyük mutasavvif kisilerin cevresinde olusan tasavvuf teskilat ve tören sistemi haline gelen tarikatlar, güzel sanatlarin gelisiminde cok önemli roller oynamistir. Edebiyat, tasavvuf heyecani icin de bir anlatim araci olmus, siirlerde dile gelmistir. Tasavvuf, toplumun her kesiminden temsilci bulmustur. Din-tasavvuf edebiyat mutlak güzellige ulasma cabasi ile ilah aski, siirlerle yüceltir. Türk edebiyati, Tanzimattan sonra divan edebiyati, halk edebiyati ve din-tasavvuf edebiyat olarak tasnif edilip incelenmeye baslamistir. Bu da edebiyatlarin sinirlarinin nerede baslayip nerede bittigi sorununu beraberinde getirmistir. Din tasavvuf edebiyat, divan edebiyatinda ve halk edebiyatinda olmak üzere iki koldan yürümüstür. Bazi tarikatlar aydin kesimlerde ve sehir merkezlerinde yayginlik gösterdigi icin bu tarikat mensuplari edeb ürünlerini aruz vezniyle ve divan siiri tarzinda vermislerdir. Tasavvuf bütün divan sairlerinin siirlerine renk katmis, onlar tasavvufun zengin anlamlarla yüklü kelime, deyim, terim, mecaz ve alegori dünyasindan büyük ölcüde yararlanmislardir. Divan sairi icin siir ve sanat, ön sirada yer alir. Tasavvuf düsünce ve duygu planinda olup siirin icinde erimistir. Bir divan sairi mutasavvif da olsa siirinde telkinci bir hava görülmez. Bazi tarikatlar daha cok halk arasinda yayilmis, bu tarikat mensuplari seslendikleri kitle halk oldugu icin edeb ürünlerini divan ve halk edebiyatlarindan aldiklari sekil, ölcü ve türlerle halk diline yakin bir dille vermislerdir. Bunlar tam anlamiyla divan sairi ve asik sayamayacagimiz sanatci tipidir. Bu sanatcilar da yetistikleri cevre ve seslendikleri kitleye göre Din tasavvuf halk sairleri ve Hak asiklari olmak üzere iki ayri zümre olusturmuslardir. Bu zümre sanatcilari din-tasavvuf halk edebiyatini meydana getirmislerdir. Din-tasavvuf halk edebiyati sairleri, divan siiri cevresine ve kültürüne yakin cevrelerde yetismis oldugu icin onlarda divan siirinin etkisi daha belirgindir.
